Kỹ thuật khai thác, sơ chế vỏ quế tại Việt Nam
1. Tổng quan về cây quế
* Đặc điểm
Quế là loài cây sống lâu năm, cao trung bình 18 – 20m, đường kính ngang ngực có thể đạt được 40 – 50cm, thân thẳng, tán lá tương đối hẹp. Quế sinh trưởng tương đối nhanh. Giai đoạn sinh trưởng nhanh nhất về chiều cao và đường kính từ 15 – 20 tuổi.
Quế là cây thân gỗ, có nhiều tác dụng. Các sản phẩm ngoài gỗ như vỏ cây, vỏ cành, tinh dầu được chưng cất từ vỏ hoặc lá, có giá trị kinh tế cao, là nguồn nguyên liệu để sản xuất dược liệu, làm gia vị chế biến thức ăn, làm hương liệu sản xuất các mặt hàng thực phẩm, mỹ phẩm cao cấp.
Giá trị kinh tế lớn của cây Quế là tinh dầu. Toàn bộ cây Quế (rễ, lá, cành, phần thịt quả, vỏ thân cây) đều có thể chưng cất tinh dầu. Tinh dầu có hàm lượng cao và chất lượng tốt nhất tập trung ở vỏ.
Quế trồng thành rừng còn có tác dụng phòng hộ, giữ nước, chống xói mòn, rửa trôi đất, làm sạch môi trường không khí, hạn chế tác hại của thiên tai, tăng độ che phủ của rừng
* Điều kiện sinh trưởng
Đối với các tỉnh miền núi phía Bắc Quế thích hợp trồng ở độ cao từ 300-600m so với mực nước biển. Độ dốc vừa phải từ 100 -250.
Quế sinh trưởng và phát triển tốt trên hầu hết các loại đất feralit nhiều mùn, đất xốp ẩm, có tính chất đất rừng, thoát nước tốt. Quế không thích hợp ở các khu vực có cây bụi chiếm ưu thế, đất khô, nghèo dinh dưỡng, đất chua phèn, đất ngập nước và đất đá vôi khô.
* Vùng trồng
Trên thế giới, cây được trồng ở nhiều quốc gia như: Trung Quốc, Lào, Myanmar, Ấn Độ, Sri Lanka, Nam Mỹ,… Ở Việt Nam, Quế phân bố hầu khắp các vùng trên cả nước. Tuy nhiên, phải kể đến bốn vùng trồng quế tập trung là Yên Bái, Quảng Ninh, Thanh Hóa – Nghệ An và Quảng Nam – Quảng Ngãi.
2. Thời vụ thu hoạch vỏ quế
Có 2 khoảng thời gian thích hợp nhất để thu hoạch vỏ quế trong năm:
– Mùa xuân: tháng 2 – 3 (dương lịch).
– Mùa thu: tháng 8 – 9 (dương lịch).
Thời điểm khai thác tốt nhất khi bóc thử một vài cây từ 8 năm tuổi trở lên, thấy dễ bóc, vỏ không bị gãy, bị vỡ, bị sát hay bị dính vào thân.
3. Phương thức khai thác
Trên một cây Quế có thể khai thác theo hai cách:
– Thu hoạch tất cả vỏ một lần và chặt cây.
– Thu hoạch vỏ nhiều lần trong nhiều năm trên một cây.
Khi thu hoạch một bộ phận vỏ trên một cây về một phía, cây Quế có xu hướng sinh trưởng ra vỏ mới để liền những phần vỏ đã bị bóc. Khai thác nhiều lần trên một cây là bóc đi 1/4 thậm chí là 1/2 vỏ Quế về một phía, sau đó tiếp tục nuôi cây cho các lần bóc sau đó. Phương thức khai thác này thường chỉ áp dụng cho các cây quế quý hiếm và yêu cầu sản phẩm vỏ quế không nhiều.
Ngoài ra còn có phương thức khai thác chọn (Khai thác tỉa): chỉ thu hoạch những cây có đường kính định trước trong một mùa khai thác.
+ Khai thác lần đầu, áp dụng vào năm thứ 10 đến năm thứ 12 với mật độ để lại còn 1.500 đến 1.800 cây/ha.
+ Khai thác lần 2, áp dụng vào năm thứ 14, năm thứ 15 với mật độ để lại còn 1.000 đến 1.300 cây/ha.
+ Từ năm thứ 20 trở đi, mật độ để lại còn 600 đến 900 cây/ha.
Trong sản xuất do yêu cầu số lượng sản phẩm nhiều nên thường áp dụng phương thức khai thác toàn bộ số cây trong một thời điểm nào đó gọi là khai thác trắng. Ưu điểm là sản phẩm tập trung với số lượng lớn, dễ áp dụng.
Tùy thuộc vào tuổi cây, mật độ, khả năng sinh trưởng và cường độ khai thác của rừng Quế, mà sản lượng, chất lượng Quế khai thác khác nhau.
4. Kỹ thuật khai thác
– Kỹ thuật bóc vỏ cây: Dùng dao chuyên dụng bóc vỏ để cắt một khoanh vỏ quanh thân cây, sát gốc cây, sau đó lại cắt một vòng phía trên cách vòng dưới từ 40 – 60 cm, giữa hai vòng cắt một đường thẳng dọc từ trên xuống, dùng dao tách nhẹ để vỏ bong ra.
– Kỹ thuật chặt cây: Sau khi bóc xong phần vỏ sát gốc, thì chặt cả cây, tuy nhiên cần phải đảm bảo không làm ảnh hưởng đến cây chưa thu hoạch.
– Dùng dao bóc vỏ ra khỏi thân cây dần dần, các vòng cắt cách nhau từ 40 – 60 cm; khi lột vỏ ra khỏi thân cây cần nhẹ nhàng không để lòng thanh Quế bị xây xát, hai đầu không bị nứt, không bị thủng lỗ; lau sạch thanh Quế, lau khô nước trong lòng thanh Quế. Bóc vỏ dần dần từ thân đến các cành quế, cho đến khi hết vỏ. Cành nhỏ và lá được thu lại để làm nguyên liệu chưng cất tinh dầu. Phần lõi cành hoặc thân của quế 7-8 năm tuồi được dùng làm củi đốt. Đối với cây trên 10 năm tuổi, phần lõi ở thân được dùng làm gỗ.
– Vỏ sau khi khai thác xếp khít nên nhau, để vận chuyển đến nơi tập kết.
5. Phân loại vỏ quế
– Vỏ quế khai thác trên một cây thường được chia ra các loại như sau:
+ Loại 1 (quế Trung Châu): là vỏ quế bóc ở thân cây, đoạn cách gốc 1m đến nơi cây phân cành của cây. Đặc điểm là vỏ dày, nhiều dầu, vỏ thẳng, đẹp, ít bị thủng lỗ, cong vênh.
+ Loại 2 (quế Thượng Biểu): là vỏ quế bóc từ ngọn cây và các cành lớn của cây. Vỏ thường có nhiều vết nứt, lỗ thủng, bị cong vênh và hàm lượng tinh dầu trong vỏ cũng thấp hơn vỏ quế loại 1.
+ Loại 3 (quế Hạ Căn): là vỏ quế được bóc ra từ đoạn gốc của cây (dưới 1m). Vỏ thường dày, nhưng hàm lượng tinh dầu thấp, lớp biểu bì bên ngoài dầy và cong vênh.
+ Loại 4 (quế Chi): là vỏ quế bóc từ những cành nhỏ, ở cây có đường kính từ 40 cm trở lên có thể khai thác được 50 – 60 kg vỏ “Quế chi” khô. Những cây có đường kính khoảng 20cm có thể khai thác được 20 kg vỏ “Quế chi” khô. Các cây có đường kính 5 -7 cm chỉ khoảng 1kg vỏ “Quế chi” khô.
Ngoài cách phân loại trên, vỏ Quế còn được phân loại theo hình dạng bên ngoài, người ta có thể chia thành: quế ống, quế thanh, quế vụn, quế bột… Từng loại này lại được chia theo tỷ lệ tạp chất, hàm lượng tinh dầu… Trên thị trường xuất khẩu vỏ quế Việt Nam được chia làm 3 loại chính như sau:
+ Quế Việt nam loại A-B: Độ dày > 2,5 mm; Độ ẩm từ 15 – 16%; Chiều dài từ 35 – 45 cm; Hương vị tốt, tự nhiên; không mốc hay mọt.
+ Quế Việt nam loại C: Độ dày từ 2 – 2,5 mm; Độ ẩm từ 15 – 16%; Chiều dài từ 35 – 45cm; Hương vị tốt, tự nhiên; không mốc hay mọt.
+ Quế chè Việt Nam: Độ dày < 2mm; Độ ẩm từ 15 – 16%; Chiều dài từ 35 – 45 cm; Tỷ lệ vỡ dưới 5%; Hương vị tự nhiên; không mốc hay mọt.
Thông thường vỏ quế xuất khẩu yêu cầu hàm lượng tinh dầu phải đạt từ 3 – 5%. Hàm lượng tinh dầu trong vỏ quế là chỉ tiêu hết sức quan trọng, có tính quyết định giá trị của từng loại quế.
6. Sơ chế và bảo quản vỏ quế
* Sơ chế
– Sau khi khai thác, vỏ Quế đưa về khu vực rửa để làm sạch bụi bẩn và bào tử nấm mốc bám vào vỏ Quế, cần đưa vào sơ chế/chế biến ngay.
– Quá trình rửa kết hợp với phân loại sản phẩm.
– Vỏ Quế phải được phơi trên bạt, tuyệt đối không được phơi trên đất hoặc đường đi.
– Sau khi phơi khô vỏ Quế được bó thành từng bó đưa vào chế biến hoặc bảo quản.
* Bảo quản
– Sản phẩm sau khi phơi hoặc sấy khô và tạo dáng sẽ được phân loại và đóng gói vào các thùng gỗ có bọc túi polyetylen hoặc giấy hút ẩm. Khi đóng gói cần chú ý không làm các thanh Quế bị vỡ trong quá trình vận chuyển. Khi xếp phải đủ chặt để khi vận chuyển không va đập vào nhau gây hao hụt.
– Sản phẩm sau khi sơ chế được bó thành các bó chắc chắn, dây bó 2 đầu với các loại Quế ống và đựng trong bao với Quế vụn. Cũng có thể dùng các bao tải có kích thước lớn đựng được 150 – 200 kg, sau đó lưu kho bảo quản được an toàn và thuận tiện.
– Hàng lưu kho phải đặt trên kệ gỗ (Ballet) đóng, cách tường trên 30 cm, cách mặt đất trên 20 cm, dười trần nhà 50 cm, có phủ nylon bảo vệ, chống hút ẩm, chống bụi và côn trùng xâm nhập. Môi trường kho phải được giám sát chặt chẽ về nhiệt độ và độ ẩm để có biện pháp phòng tránh hư hại sản phẩm.
– Nhà kho kín, sạch sẽ, cách xa nguồn ô nhiễm như chuồng gia súc, nhà vệ sinh hay nguồn ô nhiễm hóa chất và bảo đảm thoáng khí, tránh gần nơi ẩn náu của côn trùng và động vật gây hại. Nhà kho được kiểm tra côn trùng phá hoại thường xuyên với tần suất 3 tháng/lần.
– Sử dụng các biện pháp để phòng tránh hoặc đặt bẫy côn trùng và động vật gây hại.
7. Các sản phẩm quế sản xuất bởi VIPSEN
VIPSEN là một trong những nhà nghiên cứu, gieo trồng và chế biến nông sản gia vị và tinh dầu tự nhiên hàng đầu tại Việt Nam. Với vùng trồng rộng lớn, cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm về nông nghiệp, VIPSEN luôn hướng dẫn và kiểm soát chặt chẽ quy trình từ khâu chọn giống, gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch, sản xuất và bảo quản. Các sản phẩm nông sản gia vị và tinh dầu được sản xuất theo phương pháp tiên tiến, áp dụng khoa học kỹ thuật để đạt chất lượng cao, sản lượng lớn và tối ưu giá thành.
VIPSEN đang tập trung sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm về gừng, quế, hồi, tinh dầu và hương liệu chiết xuất từ những thực vật đặc trưng của Việt Nam. Riêng về quế, VIPSEN đang đưa ra thị trường trong và ngoài nước các sản phẩm như: Quế sáo, quế sáo cắt, quế chẻ, quế ép, tinh dầu quế cành lá, tinh dầu quế vỏ và Cinnamal Dehyde. Các sản phẩm sản xuất từ vùng nguyên liệu do chính VIPSEN quản lý, thu hoạch và chọn lọc. Với đội ngũ chuyên gia nông nghiệp giàu kinh nghiệm, VIPSEN đang hướng tới việc phát triển vùng trồng và sản xuất ra các sản phẩm đạt chứng nhận GlobalGAP, Organic (nông nghiệp hữu cơ), JAS… để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.
Mọi thông tin chi tiết xin vui lòng liên hệ:
SĐT/Whatsapp/Zalo/Kakaotalk/Wechat: +84 868 855 086
Email: Tony@Vipsen.vn
Địa chỉ: D7-TT9, đường Forosa, khu đô thị mới Xuân Phương, Xuân Phương, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Địa chỉ xưởng tinh dầu: Bãi Dài, Tiến Xuân, Thạch Thất, Hà Nội.
Địa chỉ xưởng chế biến gừng, hồi: Thủ Độ, An Tường, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc
Chia sẻ bài viết này đến bạn bè của bạn
Giúp bạn bè cuả bạn tiếp thu những kiến thức thú vị từ VIPSEN
Bài viết liên quan
