Kỹ thuật trồng cây bồ đề (Styrax Tonkinensis)
1. Tổng quan về cây bồ đề
1.1 Đặc điểm hình thái
Cây bồ đề có tên khoa học là Styrax Tonkinensis. Cây thân gỗ, khi trưởng thành cao từ 18-20m, đường kinh ngang ngực 20-25cm. Thân cây tương đối tròn, vỏ cây mỏng. Tán cây mỏng và thưa. Rễ cây bồ đề phát triển mạnh, tập trung 80% ở tầng đất mặt từ 0-20cm.
Bồ đề sinh trường khá nhanh, chu kỳ khai thác ngắn từ 10-12 năm. Cây có thời kỳ rụng lá, ngừng sinh trường vào khoảng tháng 11-12 đến tháng 1-2 năm sau. Có hai loại bồ đề, loại nhiều nhựa mọc ở vùng cao, loại ít nhựa mọc ở vùng thấp (Là loại thường dùng để lấy gỗ)
1.2 Điều kiện sinh trưởng
Cây bồ đề đòi hỏi nhiều ánh sáng, chịu rét tốt nhưng sinh trưởng kém ở nhiệt độ cao và thời tiết khô hạn. Vì vậy, bồ đề phát triển tốt ở vùng đất ẩm.
Bồ đề sinh trưởng tốt ở nhiệt độ trung bình 19-24 độ C, lượng mưa từ 1500 – 2000mm/năm. Thời gian khô hạn không quá 3 tháng. Cây thích hợp với các loại đất ferarit vàng, đỏ vùng đồi, núi thấp. Cây không ưa đất đá vôi, đất đọng nước, đất cát…
1.3 Vùng trồng
Bồ đề phân bố rộng tại các vùng miền núi phía Tây Bắc, Việt Bắc xuống đến miền tây Thanh Hóa và biên giới Nghệ An – Lào. Cây được trồng nhiều để khai thác nhựa tại Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Tuyên Quang, Cao Bằng, Thái Nguyên, Sơn La…
2. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây bồ đề
2.1 Kỹ thuật trồng
- Lựa chọn đất trồng.
Đất trồng bồ đề được phân thành 6 hạng dựa vào cấp độ thoái hóa đất theo tiêu chuẩn nhà nước TCVN 3131-79:
– Hạng 1: Đất rừng nguyên trạng và thoái hóa nhẹ (mùn trên 4%, tơi xốp)
– Hạng 2: Đất rừng thoái hóa nhẹ (Mùn 3.5% – 4%, xốp)
– Hạng 3: Đất rừng thoái hóa trung bình (Mùn 3.5-4%, xốp vừa)
– Hạng 4: Đất rừng thoái hóa khá nặng (Mùn 2-3%, xốp kém)
– Hạng 5: Đất rừng thoái hóa nặng (1-2% mùn, không xốp)
– Hạng 6: Đất rừng thoái hóa rất nặng (Mùn dưới 1%)
Trong đó đất hạng 5 và 6 không dùng để trồng bồ đề.
Đất hạng 1 trồng mật độ 1600 cây/ha (2,5×2,5m) đến 2000 cây/ha (2,5x2m), hạng 2 trồng 2000 cây/ha đến 2500 cây/ha (2x2m), hạng 3 trồng 2500 cây/ha đến 3300 cây/ha (1,8×1,8m) hoặc (2×1,5m).
- Làm đất:
Dọn dẹp các loại cây cỏ, dương xỉ, dây leo trên đất dùng để trồng bồ đề
Đối với vùng đồi, dốc ngắn, cần dọn dẹp toàn bộ
Đối với vùng đồi núi dốc trên 25 độ cần giữ lại vùng đất rừng trên đỉnh đồi núi, rộng ít nhất 10m. Trên sườn dốc dài trên 100m, cần giữ lại những băng rừng rộng từ 6-10 m, cách nhau 50-60m.
- Kỹ thuật trồng cây bồ đề
Có ba cách trồng cây bồ đề: Gieo hạt, trồng bằng cây có bầu và trồng bằng cây thân cụt tùy theo thời vụ, đất đai và điều kiện thời tiết. Tuy nhiên trong sản xuất tại Việt Nam, bồ đề thường được trồng bằng cách gieo hạt.
– Gieo hạt thẳng
Cuốc hố với kích thước 20x20x30cm. Sau khi cuốc hố, gieo ngay. Mỗi hố gieo 5-6 hạt đặt cách nhau 5cm, lấp dày 2cm.
Thời vụ gieo từ tháng 10 đến tháng 12, không gieo hạt quá muộn tới tháng 2 dương lịch.
– Trồng bằng cây có bầu:
Đào hố với kích thước 30x30x30cm.
Thời vụ trồng vào các tháng 1, 2, 3. Khi trồng không được làm vỡ bầu, xé bỏ vỏ bầu.
– Trồng bằng cây thân cụt
Cây thân cụt được lấy từ cây gieo ươm đảm bảo tiêu chuẩn là có tuổi 10 đến 12 tháng, cao 1,2-1,5m, đường kính gốc 1-2cm. Cắt bỏ thân, để lại một đoạn dài 3-5cm tính từ cổ rễ.
Đào hố rộng 35-40cm, sâu 30cm. Trồng vào tháng 1-2. Khi trồng không để rễ bị cong, lấp đất kín cổ rễ, chỉ chừa lại phần thân trên mặt đất từ 2-3cm.
Sau 7-10 ngày cây đâm chồi mới. Theo dõi sau một tháng nếu thấy tỷ lệ cây sống không quá 85% thì phải tiến hành trồng dặm ngay trong mùa gieo trồng năm đó. Dặm bằng cây con có bầu.
2.2 Chăm sóc
Chăm sóc rừng 3 năm liền:
– Năm thứ nhất 4 lần:
Lần 1: Sau 15-20 ngày đối với cây có bầu, khi cây có 3-5 lá. Phá váng, xới nhẹ quanh hố. Tỉa để lại 1-2 chồi khỏe đối với cây thân cụt.
Lần 2: Khi cây cao 25-30cm, phát cỏ dại, mức độ phát quang mạnh yếu tùy thuộc thời tiết và mức độ sinh trưởng của cây con mà quyết định. Chừa lại những cây lá rộng tái sinh, bụi Giang, Nứa không ảnh hưởng đến cây trồng, tỉa tiếp chỉ để lại một chồi khỏe đối với cây thân cụt.
Lần 3: Khi cây cao 60-70cm, phát cỏ dại, cắt dây leo. Tỉa để lại 1 cây/hố đối với biện pháp gieo hạt thẳng.
Lần 4: Vào tháng 10-11 phát cỏ dại, dây leo, cây bụi chèn ép. Cuốc lấp đất sâu 10-15cm, bán kính 60cm, vun đất vào gốc.
– Năm thứ hai: Cây trồng gần khép tán, chăm sóc 2 lần. Nội dung chăm sóc gồm chặt cây leo, cây bụi chèn ép, xới đất quanh gốc rộng 60cm và vun gốc cây.
– Năm thứ ba: Chặt dây leo, tỉa thưa hạ bớt mật độ (nếu cần). Chặt bỏ cây bị sâu bệnh hại, song phải để lại tất cả những cây tái sinh không ảnh hưởng đến Bồ đề. Xới đất quanh gốc rộng 60cm và vun gốc cây.
2.3 Khai thác và sử dụng
Tỉa thưa rừng Bồ đề trồng thuần loại áp dụng quy trình QTN22-82 ban hành kèm theo quyết định số 474/QĐ/Kth ngày 14/5/1982 của Bộ Lâm nghiệp. Rừng đưa vào tỉa thưa khi có độ tàn che 0,7 trở lên (Độ tàn che là mức độ che kín của tán cây rừng theo phương thẳng đứng trên một đơn vị diện tích rừng được biểu thị bằng tỷ lệ phần mười). Rừng Bồ đề trồng cung cấp nguyên liệu giấy phải được tỉa thưa 2 lần từ khi khép tán đến khi khai thác chính ở tuổi 10. Tỉa lần đầu vào tuổi 2, lần 2 vào tuổi 3.
– Đối với đất hạng 1 trồng 2000 cây/ha, tỉa thưa lần đầu với cường độ 50-55%, giữ lại 900-1000 cây có đường kính 6,5-7,5cm; tỉa thưa lần 2 với cường độ 25-35%, giữ lại 650-700 cây có đường kính 9,5-10cm.
– Đối với đất hạng 2 trồng 2500 cây/ha, tỉa thưa lần đầu với cường độ 50-55%, giữ lại 1100-1250 cây có đường kính 5,5-6,5cm; tỉa thưa lần 2 với cường độ 35-40%, giữ lại 700-750 cây có đường kính 8,5-9,5cm.
– Đối với đất hạng 3 trồng 3300 cây/ha, tỉa thưa lần đầu với cường độ 50-55%, giữ lại 1500-1650 cây có đường kính 5-6cm; tỉa thưa lần 2 với cường độ 50%, giữ lại 750-800 cây có đường kính 7-8,5cm.
Gỗ Bồ đề mềm, nhẹ, thuộc nhóm VIII, thớ mịn và đều, co ít, dễ xẻ, dễ chẻ nhỏ, bóc thành những tấm mỏng và không bị cong vênh, song dễ gãy. Gỗ Bồ đề đồng nhất, không lõi, tỷ lệ vỏ thấp, rất thuận tiện trong công nghiệp giấy. Bồ đề được dùng chủ yếu trong công nghiệp giấy và làm diêm.
Gỗ Bồ đề có nhựa thơm gọi là cánh kiến trắng (an tức hương, Benzoin), là nguyên liệu được dùng trong y học, chế biến định hương trong công nghệ nước hoa, chống ôi khét bảo quản mỡ béo, điều chế axit benzoic, trong công nghiệp chế biến véc ni và một số loại sơn đặc biệt.
3. Sản xuất nhựa bồ đề
Từ tháng 5 đến tháng 8 dương lịch là thời điểm thuận lợi để người dân rạch vỏ cây, tạo vết thương. Sau 15 ngày mới có giọt nhựa đầu tiên, cứ như vậy đến tháng 12 thì thu hoạch. Nếu khai thác đúng kỹ thuật, một cây bồ đề có thể cho khoảng 500-700gram nhựa/năm, 1 ha bồ đề có thể cho khoảng 300kg nhựa. Cây bồ đề có thể cho thu hoạch nhựa ở độ tuổi 5-10 tuổi, chiều cao của cây đạt trên 20m. Để chiết xuất nhựa bồ đề, thay vì chặt cả cây, người ta sẽ cắt một khoảng nhỏ trên thân cây, mỗi khoảng cách nhau 1m để lấy nhựa. Nhựa bồ đề dạng keo, màu trắng, vàng và nâu nhạt. Sau 4-5 tháng, nhựa cây sẽ khô và cứng lại, được sơ chế và cung cấp ra thị trường. Nhựa bồ đề thường nhiều nhất và có chất lượng tốt nhất ở trên gần ngọn cây. Do đó việc khai thác khá nguy hiểm. Người thợ phải chuẩn bị đủ dụng cụ an toàn.
4. Nhựa bồ đề sản xuất tại VIPSEN
VIPSEN là một trong những nhà nghiên cứu và sản xuất tinh dầu và dầu tự nhiên hàng đầu tại Việt Nam. Các sản phẩm tinh dầu được sản xuất theo phương pháp tiên tiến, đạt chất lượng cao với 100% thành phần tự nhiên, không có chất phụ gia hay có sự pha trộn.
Sản phẩm nhựa Bồ Đề được VIPSEN khai thác và sản xuất từ vùng trồng cây bồ đề nổi tiếng tại Lào Cai, Việt Nam. Quy trình sản xuất từ khâu gieo trồng, thu hoạch nguyên liệu cho đến sản xuất, bảo quản thành phẩm luôn được theo dõi chặt chẽ bởi đội ngũ chuyên gia, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm. Sản phẩm nhựa Bồ Đề của VIPSEN đạt chứng chỉ GMP, HACCP, ISO22000. Sản phẩm không những được ưa chuộng tại Việt Nam mà còn được yêu thích trên toàn thế giới.
Mọi thông tin chi tiết xin vui lòng liên hệ:
SĐT/Whatsapp/Zalo/Wechat/Kakao Talk/ Line/Skype/Viber: +84 868 855 086
Email: Tony@Vipsen.vn
Địa chỉ: D7-TT9, đường Forosa, khu đô thị mới Xuân Phương, Xuân Phương, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Địa chỉ xưởng tinh dầu: Bãi Dài, Tiến Xuân, Thạch Thất, Hà Nội.
Địa chỉ xưởng gừng, hồi: Thủ Độ, An Tường, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc
Chia sẻ bài viết này đến bạn bè của bạn
Giúp bạn bè cuả bạn tiếp thu những kiến thức thú vị từ VIPSEN
Bài viết liên quan
